domingo, 29 de abril de 2012

Mujer Mazateca

mmazateca

NDÍ CHJUÚN IMA

Jè chjuún ri sasén-na,
jè chjuún ri tjòke,
jè chjuún ri s'ikítsjejñà,
jè chjuún ri be''takoan xta,
jè chjuún ri ndas'in-na,
jè chjuún ri be'takoan x'ikjoa,
bi inajin nangi bi,
íná niya xinde-la,
ya ndì xangá,
ngosen íkafè.
Tajo ikjá ts'ó-la,
tajo jmè najò tsja-la,
tajo binguis'in to-la ko mi'nchásen tsiijon-la,
tajo 'ba payo seda-la,
tajo kui ìng'o-la sikjèn
ko tajo chja 'én ima-la.
Ndé iníma-la
ko si'ñó ta'koan 'én-la.
S'íkínda-na,
tsjá ngachjá-na,
kjamítjen-na,
s'ís'in-na,
tsjake-na,
skanda tsjii'kon ìjo-la 'ta ngatjí-na.
Ba'kóya-na 'én ix'i ko 'én tsje.
Tsòya-na ngà mi kotsjenguijñà
ko mi tsa ichjàjnà tsa yani,
ni skotsajenjnò jñà ko ni taxki skajanko jñà tsa yani.
Tsòya-na nga mi 'ta xki kichjà jñà 'én nìso, nga liki ama kinacha,
liki ama chijé sian,
ko niya jìn 'ta xki kojti'ke.
Ba'tixoma-na ngà k'ichja'ta-la
næná meni mi saténgijìn-na
ya niyá.
Koati tsòya-na ngà mi 'ta xki s'injña bi a'sinnde ko mi 'ta xki
s'ik'axki jñà næ-la ind'o ko næ-la chrjangui
Tsòya-na ngà katakjæn-na
ko chaxkoán nangi-ná.
Tsòya-na ngà katakjæn-na
ngà ijngo a'sinnde ijna ján nangi
ri jngo ján.
Tsòya-na ngà katakjæn-na jñà isén nachrjin-la xta jchinga kjo'tse-ná.
Ndæ joni ma-na ri tiijo'ko-na
jñà xta jchínga-ná,
tiifà ko tiichjonjtà nga ña tíijo.

Mujer Mazateca

La mujer a quien yo creo,
la mujer a quien yo amo,
la mujer a quien yo pienso,
la mujer a quien yo adoro,
la mujer a quien yo admiro,
la mujer a quien yo aprecio,
vive en esta tierra,
en una choza de adobe,
a la orilla de un río,
en medio de los cafetales.
Aún viste su atuendo original,
aún lucen sus largas cabelleras,
aún ostenta sus brillantes collares y aretes,
aún porta su rebozo de seda,
aún usa uñas naturales
y aún domina su idioma nativo.
Su corazón es noble
y sus palabras son estimulantes.
Me cuida,
me anima,
me levanta,
me atiende,
me entrega su cariño,
y en fin se sacrifica todo por mí.
Me enseña a expresar palabras verdaderas
y a expresar con sinceridad.
Me enseña a no discriminar
y a no hablar mal a alguien,
a no mirar mal y a no reprochar a nadie.
Me enseña a no mentir,
a no engañar,
a no robar,
y a no odiar a nadie.
Me aconseja a encomendarme en manos
del señor para que no tropezara por el camino.
Y además no quebrantar las leyes
del universo ni mencionar en vano a los guardianes
de las montañas.
Me enseña a creer y respetar nuestra sagrada tierra.
Me enseña a creer en la existencia del mundo más allá.
Me enseña a creer a los espíritus de mis antepasados.
Ahora siento que puedo sentir los espíritus de mis antepasados, viviendo y respirando a través de ellos.

Autor: Jacinto García Martínez.

2 comentarios:

  1. ¡Hola Jacinto! ¡Es un hermoso poema! Así era mi mamá como dice tú poema. Por favor podrías poner en AUDIO todo lo que escribes en Mazateco.. Sería maravilloso poder leer y escuchar en Mazateco. Muchas gracias. Gude

    ResponderEliminar
  2. Buenas tardes Jacinto, realmente su poema es precioso al leerlo me recordó mis raíces ya que soy de Oaxaca y tengo como lengua materna el mazateco.
    Desafortunadamente no tenia conocimiento de la revista, pero ahora que la conozco quizás vaya a visitarlos pronto.
    Saludos
    Atte. Hermelinda Mendoza
    Estudiante de lingüística en la Escuela Nacional de Antropología e Historia

    ResponderEliminar